Κατά την διάρκεια του ταξιδιού μου στην Τουρκία έκανα διάφορες σκέψεις ανάλογα με αυτά που έβλεπα, τις οποίες θα προσπαθήσω να εκεθέσω εδώ.
Οδήγηση:
Με εξαίρεση την διδρομή Προύσσα - Πάνορμος δεν κινήθηκα σε αυτοκινητόδρομο. Οι δρόμοι που κινήθηκα ήταν κυρίως δευτέρευοντες, έμοιαζαν λίγο σε αυτοκινητόδρομους, οι οποίοι είχαν δύο (μερικές φορές και τρεις) λωρίδες ανά κατεύθυνση, μία επιπλέον βοηθητική, ενώ συνήθως είχαν μπαριέρες ανάμεσα ή ένα μεγάλο αυλάκι. Δεν ήταν όμως κλειστοί που σημαίνει ότι είχαν φανάρια, διασταυρώσεις και διαβάσεις που σημαίνει ότι πολλές φορές υπήρχαν αυτοκίνητα που διέσχιζαν κάθετα ή φρέναραν για να στρίψουν αριστερά, υπήρχαν πεζοί που διέσχιζαν ή περπατούσαν πάνω στον δρόμο και μερικές φορές μηχανάκια που πήγαιναν ανάποδα στην βοηθητική. Υπήρχαν πολλά ραντάρ αλλά όχι πολλή αστυνομία. Υπήρχαν πάρα πολλά ψεύτικα περιπολικά της αστυνομίας και ψεύτικοι τροχονόμοι (dummies). Στις περισσότερες περιπτώσεις τα περιπολικά είχαν φάρους από πάνω που αναβόσβηναν. Την πρώτη φορά που είδα τέτοιο ψεύτικο περιπολικό με φάρους αναμένους ήταν στην αρχή του ταξιδιού, έξω από το Αϊβαλή και ψάρωσα. Αλλά μετά το συνήθισα και δεν ψάρωνα μέχρι που έφαγα την κλήση. Οι Τούρκοι γενικά δεν οδηγούν άσχημα αλλά μερικές φορές σε αιφνιδιάζουν με περίεργες ενέργειες. Μου έτυχε κάπου μετά την Καππαδοκία, στον δρόμο για το Kemaliye, σε δρόμο που είχε δυο λωρίδες ανά κατεύθυνση, να συναντήσω δύο αυτοκίνητα τα οποία είχαν περάσει την έξοδο που ήθελαν να βγούν (μάλλον ήταν παρέα) και έκαναν και οι δύο όπισθεν, ένας σε κάθε λωρίδα. Ευτυχώς εκεί δεν είχε τίποτα ανάμεσα στα δύο ρεύματα κι έτσι ανοίχθηκα και τους πέρασα. Οι επαρχιακοί δρόμοι, αν και ήταν λίγοι αυτοί που έκανα, μπορούσε να είναι πολύ καλοί, όπως στον δρόμο για το Kemaliye ή στον δρόμο για την Παναγία Σουμελά ως τελείως χάλια με συνεχή σαμάρια και λακούβες, όπως στο δρόμο στο φαράγγι Horma. Πηγαίνοντας για την Τραπεζούντα πέρασα από ένα τούνελ (Zigana tunel) μήκους 17 χλμ στο οποίο άλλαζε το χρώμα του φωτισμού ανά τακτά διαστήματα, έτσι που μου θύμιζε ντίσκο της δεκαετίας του 70.
Καθημερινότητα:
Δεν είδα την βρωμιά των (θεωρητικών) γκράφιτι που υπάρχει στην Ελλάδα. Σίγουρα υπάρχουν κι εκεί οπαδοί και σίγουρα δεν είναι τα καλύτερα παιδιά αλλά δεν είδα πουθενά Θύρα 75 ή Fener Bahce, Trabzonspor κλπ. Δεν είδα πουθενά ζητιάνους, με εξαίρεση μια γιαγιά που μου ζήτησε χρήματα πολύ διακριτικά. Είδα λίγα αδέσποτα και τα περισσότερα απ' αυτά είχα μιά μικρή ετικέτα στο αυτί σαν αυτές που έχουν οι αγελάδες στις κτηνοτροφικές μονάδες. Είδα ακόμα λιγότερα δεσποζόμενα και κυρίως πιο δυτικά που έχουν και την αντίστοιχη δυτική κουλτούρα.
Στα ξενοδοχεία που έμεινα και στα αξιοθέατα που πήγα η συντριπτική πλειονότητα των πελατών/επισκεπτών ήταν Τούρκοι. Είδα λίγους ξένους στην Καππαδοκία και ακόμα λιγότερους στην Σουμελά. Φαντάζομαι ότι όλοι οι ξένοι πάνε στα παραλιακά μέρη και κυρίως στην Ατάλεια (και Κωνσταντινούπολη φυσικά). Κατά την διαμονή μου στην Τραπεζούντα, επειδή είχε συμπέσει με το κουρμπάνι των μουσουλμάνων είχε πολλόυς άραβες κυρίως από Εμιράτα, Κατάρ κλπ. Ξεχώριζαν διότι οι γυναίκες τους ήταν κουκουλωμένες μέχρι αηδίας που φαινόντουσαν μόνο τα μάτια ενώ αυτοί ήταν με κοντομάνικα και βερμούδες. Είδα ένα νεαρό κορίτσι που φορούσε νικάμπ (αυτό που καλύπτει το πρόσωπο από την μύτη και κάτω) που προσπαθούσε να φάει παγωτό χωνάκι.
Προϊόντα:
Το πρωινό που προσφέραν τα ξενοδοχεία είναι αυτό που τρώνε οι Τούρκοι το οποίο αν και θεωρητικά είναι πιο υγιεινό εμένα δεν με ενθουσιάζει. Περιέχει κυρίως φρέσκα προϊόντα όπως ντομάτες, αγγούρια, ελιές, πιπεριές, αυγά βραστά, πολλά τυριά και ψωμί ή κουλούρι. Στα περισσότερα ξενοδοχεία έβρισκες και μέλι ή μαρμελάδα αλλά όχι κέικ ή κάτι άλλο γλυκό. Γεγονός όμως είναι ότι ό,τι συσκευασμένο προσφερόταν πρόσεχα ότι ήταν φτιαγμένο στην Τουρκία. Υπήρχαν και εισαγόμενα είδη όπως μπύρες και η μόνη τούρκικη μπύρα που έβρισκα ήταν η Efes Pilsen και καμμία άλλη. Γενικά αλκοόλ στα εστιατόρια έβρισκα μόνο στις πιο δυτικές περιοχές και στην Καππαδοκία. Τα υπόλοιπα είχαν μόνο αναψυκτικά, αϋράνι και τσάι/καφέ.
Τρόπος διασκέδασης:
Μ' άρεσε ότι έκαναν πικ-νικ και ότι στις πόλεις μαζευόντουσαν σε συγκεκριμμένα μέρη με δικά τους τραπεζάκια και καρεκλάκια και έκαναν παρέα με φίλους τους. Κάτι που κάναμε κι εμείς παλιά αλλά τώρα το έχουμε εγκαταλείψει και πάμε μόνο σε μαγαζιά.
Καθαριότητα:
Εκεί που δεν το έχουν καθόλου είναι με την καθαριότητα. Υπάρχουν σκουπίδια σε διάφορα μέρη και δεν ήταν λίγες οι φορές που έφευγαν σκουπίδια από το παράθυρο ενός αυτοκινήτου εν κινήσει αν και υπήρχαν πολλές πινακίδες που τους απαγόρευαν να το κάνουν. Πολλά πάρκα και παραλίες όμως ήταν γεμάτα σκουπίδια.
Εθνικισμός:
Από την πρώτη φορά που επισκέφθηκα την γείτονα χώρα το 2004 και κάθε φορά μετά, έλεγα ότι αυτοί που φτιάχνουν σημαίες στην Τουρκία πρέπει να βγάζουν τρελλά λεφτά. Υπάρχουν τούρκικες σημαίες όλων των μεγεθών παντού. Υπάρχουν τεράστιες σημαίες που καλύπτουν την πρόσοψη εξαόροφων κτιρίων από την ταράτσα ως το ισόγειο. Η άποψη μου είναι ότι όταν υπάρχουν τόσες πολλές σημαίες είναι προσπάθεια του κράτους να κρατήσει ενωμένους τους πολίτες του και να τους πείσει ότι είναι ένα έθνος. Δεν ξέρω αν αυτό ισχύει στην περίπτωση της Τουρκίας. Είδα αυτοκίνητο με την ημισέληνο ζωγραφισμένη στο πίσω παρ-μπριζ. Άλλο με ζωγραφισμένη την φάτσα του Κεμάλ και άλλο που είχε ζωγραφισμένα και τα δύο. Την ημισέληνο και τον Κεμάλ. Είδα κόκκινο αυτοκίνητο που στο καπώ είχε ζωγραφισμένη την ημισέληνο οπότε σχηματιζόταν η τουρκική σημαία. Να μην πω βέβαια για τα αγάλματα του Κεμάλ που κοσμούν τις κεντρικές πλατείες όλων των πόλεων και χωριών της χώρας που πέρασα.
Θρησκεία:
Όσο πιο ανατολικά πάει κάποιος τόσο πιο πολύ τσεμπέρι βλέπει. Υπάρχουν βέβαια μικτές παρέες, με κορίτσια κουκουλωμένα και κορίτσια ξεκουκούλωτα. Είδα ακόμα και 2 δίδυμες που η μία ήταν με μαντήλα και η άλλη χωρίς. Βέβαια πολλές φορές είναι θέμα πίεσης από την οικογένεια. Δεν κρύβω όμως ότι με ενοχλούσε όταν τις ζεστές μέρες έβλεπα τις γυναίκες να είναι με κλειστά ρούχα μέχρι τον λαιμό και μαντήλες ενώ οι κύριοι που τις συνόδευαν ήταν με κοντομάνικα και βερμούδες. 
Τελικά με τόσες εκκλησίες που επισκέφθηκα αυτό το ταξίδι εξελίχθηκε σε κάτι σαν θρησκευτικό τουρισμό. Αλλά, τί άλλο έχει μείνει πίσω από τον Ελληνισμό της Μικράς Ασίας παρά μόνο εκκλησίες και μοναστήρια.
Μιχάλης
